Küçük bir çocukken, birçok kez, Kurban Bayramlarında eve getirilen ve apartman görevlisinin bahçesine konan kurbanlık koçları kurtarmayı hayal ettim. Hatta bir gün köyde geçirdiğim bir Kurban Bayramında kurbanlık keçileri salarak bu hayalimin başını gerçekleştirdiysem de sonu hüsranla bitti. Bu tecrübelerden sonra aralıklı da olsa vejetaryen, yani et yemediğim dönemler geçirdim

Yıllar geçti, ‘sosyal medya’ hayatımıza girdi ve ben bir gün Instagram’da ‘Cowspiracy’ adlı film ile ilgili bir tanıtım gördüm. Kısa süreli bu Instagram tanıtımı, etkili bir müzik, görüntüler ve yorumlarla beni filmi izlemeye itti. 2014 yapımı ve Kip Andersen ve Keegan Kuhn yönetimindeki bu filmi izledikten sonra vegan olmanın hiç de mantıksız olmadığını düşündüm. Ben veganlığı bu filmi izlemeden önce abartılı buluyordum. Abartılı bulmamın sebebi ise hem veganlar hem vejetaryenler et yememeyi tercih ediyor olsalar da, veganlıkta buna ek olarak bir de süt, yumurta, bal ve de deri ve ipek gibi hayvansal ürünlerden elde edilen ürünlerin de yasaklanmış olmasıydı. Fakat gerek en başta beni günlük sıradan bır akışta yakalayıp o filme yönelten Instagram paylaşımı, gerekse sonra izlediğim film, düşüncelerimde ve tavrımda bir değişiklik yarattı. Anladığım kadarıyla da yalnız değildim; benimle aynı düşünen birçok insan vardı. Bunu da sosyal medya beğenilerinden ve yorumlarından anlayabiliyordum.

BBC’de 2020’de yer alan bir habere göre vegan yaşam tarzının yükselişinde sosyal medyanın büyük rolü olmuş ve olmaya devam etmekte. 2020’de Kantar Worldpanel’in Birleşik Krallık direktörü Giles Quick, vegan pazarın son altı veya yedi yılda temelden değiştiğini ve artık genel kitlelere hitap ettiğini söylemiş. Quick aynı zamanda, sosyal medyanın bunda rolü olduğunu ve veganlığı ana akımda ön plana çıkardığını, veganlığın sosyal medya sayesinde artık sadece yaşam boyu için bir seçim olmak yerine, haftada bir, hatta öğünlük bir seçim olarak bile görüldüğünü söylemişti¹.

2021 itibariyle, dünya çapında yaklaşık 3.78 milyar sosyal medya kullanıcısı bulunmakta. İnsanlar bu çevrimiçi platform ve uygulamalara pandemi yüzünden daha da çok yönelmiş durumdalar².

Peki, sosyal medya platformları veganlığın yayılmasını pozitif yönde etkiliyor olabilir mi?

Bunun açıklaması üçe ayrılabilir: Bunlardan birincisi veganlığın akranlar tarafından yaygınlaştırılmasıdır. Veganlar da tüm sosyal medya kullanıcıları gibi yiyeceklerinin ve etkinliklerinin fotoğraflarını sosyal medyada paylaşır. Bu davranış vegan akranlarına yönelik dostane bir etkinlik olmanın yanısıra vegan olmayan akranlarının üstünde baskı yaratabilir ve onların yeme seçimlerini değiştirip benzer resimler yayınlamaya itebilir². İkinci yayılma şekli ise vegan olan ünlülerin etkilemesi yoluyladır. Birçok hayran, beğendiği, takip ettiği ünlüleri mümkün olan her şekilde örnek almaya ve taklit etmeye çalışır. Örneğin bir hayran, nasıl en sevdiği sporcunun, pop yıldızının, aktör veya aktristin giydiği markayla aynı markayı giymek veya kullandığı ürünlerle aynı ürünleri kullanmaktan zevk alıyorsa, aynı şekilde onun yedikleriyle aynı şeyleri yemekten zevk alabilir. Bunun ne kadar kalıcı olacağı sorgulanabilir olsa da yine de bir tavır değişikliğine yol açması beklenebilir². Sonuncu yayılma şekli ise, sosyal medyada, çevreye ve canlılara yönelik zulüm eylemlerinin sergilendiği içeriklerin paylaşılması yoluyladır. Aslında, gerçek ve sürdürülebilir veganlık, çoğunlukla insanların çevreye yönelik gerçek kaygıları sayesinde benimsenmekte. İşte bu noktada sosyal medyada dolaşan, hayvanlara ve çevreye karşı zulmün kanıtlarını gösteren videolar büyük katkı sağlamakta. Aynı zamanda bitki bazlı markaların ürünlerinin ucuz ve rekabetçi fiyatları ve stratejik reklamları da insanları vegan olmaya motive edebilir².

Şüphesiz ki insanın alıştığı yemekleri özlememesi, onları tatmak istemekten vazgeçmesi gerçek bir değişim gerektiriyor. Gerek ekonomik durum, gerek bulunulan coğrafyada varolan yiyecek opsiyonları, gerek dünya görüşü ve gerekse insanın nefsi, veganlık veya vejetaryenliğin yayılmasında, sosyal medyadan çok daha etkili faktörler. Yani, etkili sosyal medya aktarımlarının bu akımı ne kadar tetikleyebileceğini zaman gösterecek.

Referanslar:

¹ https://www.bbc.com/news/business-44488051

² https://theveganreview.com/social-media-influence-on-veganism-instagram-vegan-celebrity-influencers/